Những năm gần đây, cho con học tiếng Anh từ sớm đã trở thành lựa chọn của nhiều gia đình Việt Nam với kỳ vọng con sẽ tự tin, năng động và hội nhập tốt hơn trong tương lai. Tiếng Anh không chỉ là ngôn ngữ quốc tế mà còn là “chiếc chìa khóa” mở ra kho tàng tri thức và nền văn hóa mới, giúp trẻ xây dựng nền tảng vững chắc để trở thành công dân toàn cầu. Tuy vậy, câu hỏi “Có nên cho trẻ học tiếng Anh sớm?” vẫn khiến nhiều phụ huynh trăn trở, liệu việc tiếp xúc ngoại ngữ quá sớm có thực sự giúp ích hay vô tình tạo áp lực cho con?
Bài viết dưới đây sẽ mang đến cho phụ huynh những gợi ý về vấn đề này, giúp cha mẹ hiểu rõ lợi ích của việc học tiếng Anh sớm, cũng như cách đồng hành cùng con để biến việc học ngoại ngữ trở thành niềm vui và hành trình khám phá thế giới đầy hứng khởi.
Có nên cho trẻ học tiếng Anh sớm?
Theo các chuyên gia ngôn ngữ, giai đoạn từ 1 đến 6 tuổi được xem là “thời kỳ vàng” cho sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Đây là lúc não bộ hoạt động mạnh mẽ và linh hoạt nhất, giúp trẻ tiếp thu ngôn ngữ mới một cách tự nhiên, gần như tương tự quá trình học tiếng mẹ đẻ.
Giáo sư Patricia Kuhl, Giám đốc Viện Nghiên cứu Não bộ Trẻ em (Đại học Washington, Mỹ), khẳng định rằng não bộ của trẻ dưới 5 tuổi hoạt động ở mức tối ưu nhất cho việc tiếp thu ngoại ngữ. Bổ sung cho nhận định này, một nghiên cứu của Harvard và MIT cho thấy người bắt đầu học ngoại ngữ trước tuổi 10 có khả năng đạt được mức độ thành thạo gần như người bản xứ. Điều này có nghĩa, việc cho trẻ làm quen sớm với tiếng Anh thông qua âm nhạc, trò chơi hay giao tiếp đời thường có thể giúp kích hoạt khả năng ngôn ngữ tiềm ẩn, tạo nền tảng vững chắc cho việc học sau này.
Tuy nhiên, theo British Council, không có một “độ tuổi chuẩn” cố định cho việc học tiếng Anh cho trẻ. Quan trọng là mục tiêu và phương pháp mà phụ huynh lựa chọn cho con em mình. Nếu chỉ muốn trẻ làm quen, có thể bắt đầu sớm qua hình thức “học mà chơi” để các bé tiếp xúc dần với tiếng Anh; nhưng nếu hướng tới việc học nghiêm túc, nên chờ đến khi trẻ thành thạo tiếng mẹ đẻ để tránh “loạn ngữ” hay áp lực tâm lý.
Nói cách khác, học sớm không có nghĩa là học vội – điều cốt lõi nằm ở cách cha mẹ đồng hành và tạo môi trường học tự nhiên, tích cực cho con.
Lợi ích khi cho trẻ học tiếng Anh sớm
1. Tiếp thu ngôn ngữ dễ dàng và tự nhiên
Ở giai đoạn “vàng” từ 1 đến 6 tuổi, não bộ của trẻ như một miếng bọt biển có khả năng hấp thụ ngôn ngữ một cách tự nhiên qua nghe và bắt chước. Khác với người lớn phải học theo lối ghi nhớ, trẻ tiếp thu tiếng Anh như cách học tiếng mẹ đẻ thông qua trò chuyện, âm thanh và hình ảnh. Trong độ tuổi này, trẻ có khả năng tự mình tìm ra các cách tiếp cận tiếng Anh riêng cho bản thân một cách hoàn toàn bản năng khiến cho việc tiếp thu ngoại ngữ trở nên nhẹ nhàng, tự nhiên và không áp lực thay vì học thụ động khi lớn lên.
2. Nghe và phát âm chuẩn ngay từ đầu
Trong giai đoạn phát triển não bộ vượt bậc và hình thành các thói quen, trẻ rất dễ dàng nắm bắt âm thanh và cấu trúc ngôn ngữ một cách tự nhiên, đặc biệt khả năng bắt chước ngôn ngữ từ phát âm cho đến ngữ điệu một cách kỳ diệu. Vì vậy không có gì ngạc nhiên khi chỉ vừa xem và nghe qua một bài hát hay một câu truyện ngắn tiếng Anh trẻ dễ dàng “bắt chước” lại trọn vẹn dù chưa hề học qua tiếng Anh. Nếu được hướng dẫn đúng cách và thường xuyên giao tiếp trong môi trường nói tiếng Anh với người nước ngoài, các em sẽ có khả năng nghe – nói chuẩn như người bản xứ.
3. Tự tin trong giao tiếp
Khi biết thêm một ngoại ngữ sẽ mang đến cho trẻ nhiều khả năng gặp gỡ và trò chuyện với người nước ngoài, từ đó tạo ra sự tự tin trong giao tiếp và kết nối xã hội. Đối với lứa tuổi mầm non, tiểu học, những hoạt động “vừa học vừa chơi” như hát, kể chuyện, hoặc đóng kịch giúp trẻ sử dụng ngôn ngữ linh hoạt và tự nhiên. Khi quen với việc thể hiện bản thân bằng tiếng Anh, trẻ sẽ tự tin hơn trong cả môi trường học tập lẫn giao tiếp xã hội.
4. Phát triển tư duy và khả năng ngôn ngữ
Việc sử dụng song song hai ngôn ngữ kích thích các vùng não liên quan đến ghi nhớ, tư duy logic và sáng tạo. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ học ngoại ngữ sớm có mật độ chất xám cao hơn so với trẻ không học ngoại ngữ. Theo đó, học tiếng Anh cần phải sử dụng và phát triển kỹ năng tư duy, phân tích để hiểu và trình bày ý tưởng một cách rõ ràng. Sử dụng tiếng Anh để giao tiếp và trao đổi có thể giúp trẻ phát triển kỹ năng lắng nghe, nói và đọc hiểu, tất cả đều cần phải phân tích và tư duy tốt. Như vậy, việc được học tiếng Anh từ sớm sẽ dần hình thành trong trẻ kỹ năng phân tích và phát triển tư duy của trẻ.
5. Mở rộng tầm nhìn, khám phá thế giới
Học ngoại ngữ không chỉ đơn thuần học nghe, học nói, học viết mà trẻ còn được tìm hiểu về văn hoá, đất nước và con người của vùng đất ấy. Bởi vì tiếng Anh là ngôn ngữ chung trên thế giới và việc học tiếng Anh sớm có thể giúp trẻ tiếp xúc với những tài liệu, sách, phim, nhạc, trò chơi và nhiều nguồn thông tin khác từ các nước sử dụng tiếng Anh. Điều này khiến tiếng Anh trở thành “tấm vé thông hành” đưa trẻ đặt chân đến với những vùng đất mới, khám phá cảnh quan và bản sắc văn hóa của nhiều quốc gia trên thế giới.
6. Tạo nền tảng cho cơ hội học tập và nghề nghiệp
Trong thời đại hội nhập, tiếng Anh là kỹ năng thiết yếu cho học tập và nghề nghiệp. Trẻ có nền tảng tiếng Anh vững từ sớm sẽ dễ dàng tiếp cận môi trường học quốc tế, tìm kiếm học bổng, và tự tin tham gia các chương trình trao đổi, du học. Về lâu dài, đây là lợi thế cạnh tranh lớn khi bước vào thị trường lao động toàn cầu, nơi ngoại ngữ là chìa khóa mở ra nhiều cơ hội việc làm và phát triển bản thân.
Bố mẹ nên đồng hành cùng con học tiếng Anh như thế nào?
Tạo môi trường sử dụng tiếng Anh thân thiện, đơn giản: Nếu cha mẹ có thể giao tiếp tiếng Anh với trẻ hằng ngày ở nhà thì đây là cách rất tốt vừa tạo môi trường ngôn ngữ cho trẻ, vừa giúp gia tăng tình cảm giữa cha mẹ và con cái. Tuy nhiên nếu chưa thể làm được thì phụ huynh hoàn toàn có thể tạo ra một môi trường tiếng Anh lành mạnh cho con thông qua việc mua sách truyện song ngữ, cùng xem phim tiếng Anh với con hay cùng con học hát tiếng Anh qua các bài hát vui nhộn, phù hợp lứa tuổi.
Bố mẹ đồng hành cùng con trong quá trình học tiếng Anh
Kết hợp học và chơi: Ở lứa tuổi mầm non và tiểu học này, “chơi” chính là phương thức học hiệu quả nhất. Cha mẹ có thể biến giờ học tiếng Anh thành trò chơi, như đố chữ, hát theo bài hát, tìm vật theo màu sắc hoặc mô tả bằng tiếng Anh. Khi trẻ được học trong bầu không khí vui vẻ và tự do, não bộ sẽ ghi nhớ lâu hơn gấp 2–3 lần và giúp con duy trì niềm yêu thích lâu dài với ngôn ngữ này so với việc học ép buộc, bị đặt nặng điểm số và bài kiểm tra.
Khen ngợi và động viên đúng lúc: Một lời khen đúng lúc khi con phát âm tốt hay nói được một câu hoàn chỉnh bằng tiếng Anh có thể tạo động lực mạnh mẽ, giúp trẻ tự tin hơn. Tuy nhiên, lời khen cần cụ thể và chân thực, chẳng hạn “Con nói âm /th/ rất chuẩn rồi đấy!” để trẻ hiểu rõ mình đang làm tốt ở điểm nào. Ngược lại, nếu con nói sai, hãy nhẹ nhàng chỉnh sửa bằng cách lặp lại câu đúng, thay vì chê bai hay so sánh với người khác.
Duy trì thói quen học mỗi ngày: Việc học tiếng Anh hiệu quả không phụ thuộc vào thời lượng dài, mà ở tính đều đặn. Dành khoảng 10-15 phút mỗi ngày để nghe, nói hoặc đọc cùng con đã đủ giúp hình thành phản xạ ngôn ngữ tự nhiên và trí nhớ dài hạn.
Chọn môi trường học chuẩn và phù hợp: Nếu cha mẹ lựa chọn cho con theo học tại trung tâm, cần ưu tiên môi trường có giáo viên bản ngữ hoặc giáo viên được đào tạo chuyên sâu về giảng dạy trẻ nhỏ. Bên cạnh đó, phương pháp học nên dựa trên nguyên tắc “học qua trải nghiệm” – nơi trẻ được nói, được chơi, được tương tác thực tế thay vì chỉ học ngữ pháp và từ vựng.
Những lưu ý quan trọng khi cho trẻ học tiếng Anh sớm
Để giúp con học tiếng Anh hiệu quả, ba mẹ cần ghi nhớ một số lưu ý sau:
- Không nên ép trẻ học quá sớm nếu chưa sẵn sàng về tâm lý hoặc ngôn ngữ.
- Tránh cách dạy cứng nhắc, áp lực, thay vào đó phải linh hoạt, kết hợp nhiều hình thức vừa học vừa chơi để tạo sự kích thức.
- Cẩn thận với các chương trình “học nhanh, siêu tốc” nếu không rõ nguồn gốc bởi nó hoàn toàn có thể gây phản tác dụng.
- Kiểm soát thời lượng học ngoại ngữ để không ảnh hưởng đến thời gian vui chơi, ngủ nghỉ và phát triển toàn diện.
- Đảm bảo trẻ không “mất gốc” tiếng Việt – cần giữ và phát triển song song tiếng mẹ đẻ.
Như vậy, với những gì được phân tích ở trên, các bậc phụ huynh chắc đã có câu trả lời riêng cho mình. Việc học tiếng Anh sớm nếu được thực hiện đúng cách và phù hợp sẽ mang lại rất nhiều lợi ích. Tuy nhiên, phụ huynh và giáo viên cần có sự đồng hành khôn khéo khi lựa chọn thời điểm phù hợp, phương pháp học tập và cân bằng giữa việc học và chơi của trẻ.
Hy vọng bài viết này giúp bạn - phụ huynh và người làm giáo dục - có cái nhìn toàn diện về việc cho trẻ học tiếng Anh sớm và cách thực hiện sao cho hiệu quả.
